Hester Knibbe leest haar gedicht ‘De vrede’
Voor de uitreiking van de Herman de Coninckprijs vragen we een kunstenaar om grafische video’s te maken van gedichten uit elke voor de prijs genomineerde bundel. Een van de in 2025 genomineerde bundels was Binnen in de aarde is een berg van Hester Knibbe. Kijk en luister naar ‘De vrede’, verbeeld door Wies Hermans en ingesproken door de dichter zelf.
De jury van de Herman de Coninckprijs 2025 over Binnen in de aarde is een berg
Binnen in de aarde is een berg van Hester Knibbe beklijft door een wonderlijke combinatie van eenvoud en diepgang. Knibbe schuwt de grote poëtische uitdagingen niet. In deze bundel legt ze zichzelf een strak maar duidelijk kader op: een expliciete dialoog met de I Tjing of Het boek der veranderingen, een Chinees wijsheidsboek dat gebruikt wordt om levensvragen te beantwoorden. Compositorisch gezien is dit misschien de meest gewaagde en meest consequente bundel van het poëtische jaar 2024. De beperking van een structuur van 64 gedichten die telkens bestaan uit zes tweeregelige verzen (een vertaling van de zes al dan niet onderbroken Yin/Yang-lijnen waaruit iedere hexagram van de I Tjing is opgebouwd), geeft Knibbe de vrijheid om de 64 begrippen waaruit het wijsheidsboek bestaat op haar manier te interpreteren.
Een dichtbundel is geen wijsheidsboek, geen morele wegwijzer, geen mogelijke oplossing voor de grote levensvragen – al kan poëzie bij momenten die rol zeker spelen – maar door zijn inherente taalspel heeft poëzie een grotere speelruimte in zijn verhouding tot waarheid, wijsheid en werkelijkheid. De aantrekkelijkheid van de bundel heeft voor een groot deel te maken met de spanning tussen de titels en Knibbes eigenzinnige uitwerking ervan. Ze vertaalt de duizenden jaren oude wijsheden naar de eenentwintigste eeuw en zijn talrijke uitdagingen waarin we dreigen verloren te lopen. Titels als ‘Het scheppende’, ‘Het ontvangende’, ‘De aanvangsmoeilijkheid’, ‘De jeugddwaasheid’, ‘Het wachten’ en ‘De strijd’, leiden nergens tot louter metafysische of abstracte beschouwingen. In haar directe taal en herkenbare beelden verliest Hester Knibbe nooit de band met het materiële en het concrete. Aan de hand van de I Tjing-begrippen wordt de menselijke levensloop en groei in scherpe observaties gevolgd, in zijn individuele en collectieve, in zijn aardse en kosmische dimensies. Knibbe stelt geen oplossingen voor. Haar gedichten zijn geen antwoorden en willen dat ook niet zijn. Haar poëzie geeft nu eens ontnuchterende, dan weer ironische of speelse invullingen van de begrippen die de I Tjing ter sprake brengt.
Het ontbreken van leestekens, de talrijke enjambementen en de binnenrijmen dwingen de lezer daarenboven tot voortdurend herlezen. Het gaat in Knibbes poëzie wezenlijk om die beweging: het voortdurend opnieuw interpreteren, de voortdurende omslag van Yin en Yang, de flux van het lezen – én van het leven.